Eerste momenten: verzorging mama en baby

De eerste weken zijn één grote ontdekkingsreis. Alles is nieuw. De gezondheid van de kersverse mama en het kindje wordt op de voet gevolgd en ze krijgen de beste verzorging.

In de periode voor of net na de geboorte neemt een verpleegkundige van Kind en Gezin uit jouw buurt contact op om kennis te maken. Zo kunnen we je na de geboorte beter ondersteunen. Ze vertelt wat Kind en Gezin doet, luistert naar al je vragen en ervaringen en geeft advies op maat. Ze maakt een dossier aan voor jou of je kind. Je krijgt dan ook het Kindboekje.

Werd je niet gecontacteerd? Aarzel dan niet contact met ons op te nemen via de Kind en Gezin-Lijn op het nummer 078 150 100.

De eerste kennismaking met je pasgeboren baby is een intense belevenis, een bijzonder moment dat best in alle rust plaatsvindt.

Een geboorte is sowieso al een emotioneel moment, waar je even van moet bekomen. Niet elke ouder voelt onmiddellijk een nauwe band met zijn kersverse baby. Dat is niet ongewoon, iedereen reageert anders. Het is belangrijk om als ouder je gevoelens te uiten en te wennen aan deze nieuwe situatie.

De eerste zorgen na de geboorte bestaan o.a. uit:

• navelverzorging
• wegen
• afdrogen en aankleden
• toedienen van vitamine K
• verzorgen van de ogen
• bevestigen van bandje met naam
• afzuigen van slijmpjes (indien nodig)

1, 5 en 10 minuten na de geboorte wordt een kind beoordeeld op:

• ademhaling
• huidskleur
• spierspanning
• hartslag 
• reactie op prikkels

Per aspect kan het kind max. 2 punten verdienen. Bedraagt de score minder dan 8 punten, dan wordt het met extra aandacht opgevolgd.

Bij een pasgeborene worden o.a. de temperatuur, de hoofdomtrek, de lengte, het gewicht en het aantal natte luiers gecontroleerd. De ouders leren hoe een baby een badje krijgt en verzorgd wordt.

1. Bij borstvoeding:
    

• De 1ste dagen een vlotte uitscheiding van de eerste ontlasting (= meconium of taaie donkergroene ontlasting)
• Dag 3: lichtere kleur van de stoelgang en minder kleverig
• Dag 4 en 5: 3 à 5 x per dag groen tot oranje-gele kleur en zachte en zalfachtige, schuimige of vlokkige textuur.
• Vanaf 4 weken van 2 à 4 x per dag tot 1 à 2 x per week

Ziet een baby er gezond uit, blijft zijn stoelgang zacht en geel, is hij tevreden en groeit hij goed, dan is er geen probleem.

Weinig ontlasting, donkergroene of donkerbruine ontlasting kan wijzen op te weinig voeding. Controleer dan het gewicht van je baby.    

1. Bij flesvoeding:
    

• 1 à 3 x per dag
• Een dag zonder ontlasting is normaal.

Wordt de frequentie heel laag en gaat dit gepaard met krampen, dan kan er sprake zijn van constipatie (verstopping).

1. Normaal uitzicht:
    

• uitsluitend melkvoeding: geel tot geelgroen
• melkvoeding en vaste voeding: donkerder

Slijmen bij de ontlasting ontstaan bij pasgeborenen door ingeslikt vruchtwater en bij oudere kinderen door een luchtweginfectie.

Een baby wordt uitgebreid onderzocht door een (kinder)arts. Hij onderzoekt:

• het hart en de longen
• de ruggenwervels
• de reflexen
• de heupen
• de anus

Het is normaal dat een pasgeborene tot de 4de of 5de dag gewicht verliest (tot 10% van zijn oorspronkelijke gewicht).

Bij een geboorte komen flink wat praktische zaken kijken. Als geheugensteuntje voor kersverse ouders staan hier een aantal noodzakelijke aandachtspunten en vrijblijvende tips op een rijtje. Je kan je hierdoor laten inspireren

Elk pasgeboren kind krijgt 72 uur en bij voorkeur voor 96 uur na de bevalling een bloedprik (ook gekend als hielprik). Met dat bloedstaal wordt gescreend op een aantal ernstige aangeboren aandoeningen zodat vroegtijdige behandeling kan worden opgestart om schade aan de gezondheid te voorkomen of te beperken. De bloedafname gebeurt meestal op de materniteit, bij de vroedvrouw of bij de behandelende arts.

Je ontvangt een strookje van de kaart waarop de bloeddruppels van je kindje werden opgevangen als bewijs dat de bloedafname is gebeurd. Je kan dit in het Zwangerschapsboekje of Kindboekje bewaren. Hoor je later niets meer over het resultaat van dit prikje, dan is alles in orde. 

Dit bevolkingsonderzoek wordt gefinancierd en gecoördineerd door de Vlaamse Overheid.

Bij de geboorte heeft een baby al een zekere bescherming tegen infectieziekten. Hij kreeg tijdens de zwangerschap immers al antistoffen van de mama. Deze bescherming neemt geleidelijk af. Daarom wordt een baby op 8 weken gevaccineerd. 

Het polioattest

• Bewaar het totdat het kind volledig ingeënt is tegen polio.
• Laat na de laatste dosis (op 15 maanden) het attest invullen door de behandelend arts.
• Bezorg dit attest aan de dienst Bevolking van de gemeente waar je woont vóór de baby 18 maanden wordt. De vaccinatie tegen polio (kinderverlamming) is namelijk verplicht in België.
• Wie het polioformulier verloren is, kan op het consultatiebureau een nieuw exemplaar verkrijgen.

Het herstel van een mama na de bevalling wordt opgevolgd door controle van:

• de hartslag
• de temperatuur
• de bloeddruk
• (de knip/scheur)
• het bloedverlies
• de baarmoederhoogte
• …

De hoogte van de baarmoeder neemt geleidelijk aan af door de samentrekkingen ervan. Hierdoor heeft de mama mogelijk last van naweeën (vooral bij de geboorte van een 2de kindje).

Bij een knip of scheur kunnen de hechtingen een onaangenaam gevoel geven bij het zitten. Om infecties en vorming van littekenweefsel te voorkomen, is een goede hygiëne van groot belang.

• In de kraamkliniek wordt aangeleerd hoe je kan spoelen met stromend water om vuil te verwijderen en de pijn te verlichten. Dit wordt minstens 2 keer per dag gedaan en best na elk toiletbezoek.
• Verwissel meerdere malen per dag het maandverband.

Het bloedverlies na de bevalling duurt gemiddeld tot 6 à 8 weken. De 1ste dagen is er veel bloedverlies en is het bloed helderrood. Daarna neemt de hoeveelheid geleidelijk aan af en wordt het een bruin bloederig vocht, dat later geel of wit wordt.

De baarmoederspier trekt meer en meer samen. De arts of vroedvrouw volgt dit proces op. Hij/zij voelt met de hand op de buik naar de stand van de baarmoeder.

Zorg steeds voor voldoende spoel- en wasbeurten en verwissel regelmatig het maandverband.

Gemiddeld 6 weken na de bevalling krijgt de moeder opnieuw maandstonden, maar dit verschilt sterk van vrouw tot vrouw. Bij borstvoeding komen de eerste maandstonden later.