Inclusieve opvang

Sommige kinderen hebben door medische of psychosociale problemen specifieke ondersteuning nodig. Inclusieve kinderopvang is de opvang van kinderen met een specifieke ondersteuningsbehoefte samen met kinderen zonder specifieke ondersteuningsbehoefte.

Kinderen met een specifieke ondersteuningsbehoefte willen net als andere kinderen spelen, vrienden maken en nieuwe dingen ontdekken. Hun ouders kiezen vaak bewust voor de opvang van hun kind samen met kinderen die geen specifieke ondersteuningsbehoefte hebben. 

Inclusieve kinderopvang is verrijkend voor alle betrokkenen: het kind met specifieke ondersteuningsbehoefte, de andere kinderen in de opvang, de opvang en de ouders.

Goede communicatie en overleg met de ouders is ook voor inclusieve kinderopvang belangrijk.

• Wat verwachten de ouders van de opvang en wat kan jij als opvang bieden?
• De ervaringen van ouders helpen de kinderbegeleiders het kind goed op te vangen.
• De opvang houdt rekening met elk kind, maar er kan niet worden verwacht dat je zelf gespecialiseerde zorgen opneemt zoals kinesisten, logopedisten, psychologen of verpleegkundigen dit doen.
• Wanneer je je zorgen maakt over de ontwikkeling van een kind, bespreek je dit met de ouders en luister je naar hun ervaring.

In oktober 2024 plannen we een nieuwe editie van de campagne om inclusie in de kijker te zetten. Meer nieuws volgt nog. Inspiratiemateriaal vind je op de website van De Ambrassade.

Een Centrum Inclusieve Kinderopvang kan je opvang gratis ondersteunen als je een kind met een specifieke ondersteuningsbehoefte opvangt of wil opvangen.

Afhankelijk van je vraag, krijg je langdurige ondersteuning of kan je beroep doen op een netwerk van professionals. Het Centrum Inclusieve Kinderopvang geeft ondersteuning op maat:

• meedenken over het organiseren van de opvang rond een specifiek kind
• reflecteren over de toegankelijkheid van je opvang
• vorming over inclusief beleid en jouw pedagogische rol
• coaching rond communicatie met ouders bijvoorbeeld rond een vermoeden van ontwikkelingsprobleem

Doel van de ondersteuning

• de toegankelijkheid vergroten voor gezinnen en kinderen met een specifieke ondersteuningsbehoefte in de kinderopvang
• een kwalitatieve opvang met diversiteit uitbouwen

Er zijn 16 centra die binnen hun zorgregio ondersteuning aanbieden.

Als kinderopvang kan je beroep doen op de dienstverlening van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH). Je kan ook bij andere zorgverleners terecht. Lees er meer over in de download hieronder.

Er zijn subsidies voor:

1. individuele inclusieve opvang: voor de opvang van een individueel kind
2. structurele inclusieve opvang: voor opvang die inclusie structureel uitbouwt binnen een opvanglocatie
3. de Centra Inclusieve Kinderopvang

Je kan nu geen aanvraag doen voor nieuwe subsidies voor structurele inclusieve opvang of voor een Centrum. Je kan wel een individuele subsidie aanvragen. Lees er meer over in de brochure hieronder.

Sommige kinderen hebben door een medische problematiek gespecialiseerde zorgen nodig, bijvoorbeeld sondevoeding, een glycemiemeting, een inspuiting van insuline, een blaassondage, … Dit zijn zogenaamde 'verpleegkundige handelingen'.

Het is belangrijk dat je er als opvang voor open staat om ook deze kinderen op te vangen. Als deze handelingen noodzakelijk zijn tijdens de opvanguren, bekijk je samen met de ouders wat mogelijk is in jouw opvanglocatie :

• Iemand van buiten je opvang kan de verpleegkundige handelingen uitvoeren: bv. de ouder, een mantelzorger of thuisverpleegkundige.
• Iemand van binnen je opvang  kan de verpleegkundige handelingen uitvoeren.

Kinderbegeleiders, die geen verpleegkundigen zijn, kunnen bepaalde verpleegkundige handelingen stellen als aan de wettelijk gestelde voorwaarden is voldaan.

Als iemand van binnen je opvang de verpleegkundige handelingen opneemt, moet je kunnen garanderen dat dit veilig en kwaliteitsvol gebeurt. Opgroeien werkte een stappenplan uit om de opvang daarin te ondersteunen.

1. Informeer je bij de ouders. Wat wordt er precies van de opvang verwacht? Zijn de verpleegkundige handelingen noodzakelijk tijdens de uren van de opvang om de continuïteit van de zorg te verzekeren? Op welke zorgprofessionals doen de ouders  een beroep en welke afspraken zijn er gemaakt?
2. Zorg dat je de nodige informatie en instructies van een zorgprofessional (een verpleegkundige en/of een arts) krijgt om de handeling veilig en kwaliteitsvol uit te voeren. Hierbij wordt minstens toelichting over de handeling (wat, waarom, hoe) gegeven en kan deze geoefend worden. Ook de aandachtspunten en de risico’s worden besproken. Maak daarbij ook afspraken hoe de eerste opvangweken gaan verlopen. Vraag aan de zorgprofessional een verklaring dat je deze informatie en instructies hebt gekregen.
3. Zorg dat je schriftelijke toestemming hebt van de ouder. Je gaat als opvang een gedeeld engagement aan om dit kind goed omkaderd en kwaliteitsvol inclusief op te vangen.
4. Maak goede afspraken in je team. Wie neemt welke taken op? Wat bij afwezigheid van bepaalde medewerkers? Is er nood aan extra ondersteuning? Wat met nieuwe medewerkers of stagiaires?
5. Ga regelmatig in dialoog met de ouder en eventueel de zorgprofessional over het verloop van de opvang. Aarzel niet om jouw vragen of bezorgheden te delen met hen. Stuur jullie aanpak bij als nodig.
6. Zorg dat je weet wat te doen in geval van nood en wie je kan contacteren. 

• In levensbedreigende situaties schakel je de hulpdiensten in via 112. 
• In geval van nood mogen kinderbegeleiders verpleegkundige handelingen stellen (bijvoorbeeld Epipen toedienen). Bespreek dit altijd op voorhand met de ouders en het netwerk rond het kind. Bovenstaande stappen kan je als leidraad hanteren. 

Onze adviezen over geneesmiddelen in de opvang vind je op de pagina medicatie in de opvang.

Ouders kunnen vragen om bijvoorbeeld een aantal sessies kinesitherapie te laten doorgaan in de opvang. Op deze vraag mag je zeker ingaan. Bekijk binnen jouw organisatie wat mogelijk is en hoe het kind dit ervaart.

We streven naar een kwaliteitsvolle opvang om de hoek voor elk kind. Ouders van een kind met een specifieke ondersteuningsbehoefte hebben het recht om te kiezen tussen gewone en gespecialiseerde opvang.

Inclusieve kinderopvang sluit aan bij 'Perspectief 2020'. Dit ondersteuningsbeleid voor personen met een handicap kiest voor 'zoveel mogelijk gewoon in de samenleving en zo weinig mogelijk uitzonderlijk en afzonderlijk'. De kinderopvang respecteert het Internationaal Verdrag over de rechten van personen met een handicap.

Inclusieve kinderopvang is structureel voorzien in de regelgeving kinderopvang en wordt financieel ondersteund. De kinderopvang krijgt zo een steuntje in de rug voor de extra inspanningen die ze voor inclusieve kinderopvang doet.
De Centra voor Inclusieve Kinderopvang bieden zelf inclusieve opvang aan. Ze sensibiliseren en ondersteunen opvanglocaties bij het versterken van hun inclusieve werking.

In 2018 en 2019 onderzochten we hoe we inclusieve kinderopvang succesvol kunnen maken. Op basis van de resultaten deden we diverse aanbevelingen om inclusieve kinderopvang verder te versterken in Vlaanderen. 

Je vindt alles over dit onderzoek op de website van Opgroeien.

Samenwerking

• We werken samen met het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) om de participatiekansen van kinderen met een specifieke ondersteuningsbehoefte te verhogen. 
• Van 2019 tot 2021 liepen er 13 trajecten in het kader van de oproep 'Pionieren in samenwerking: inclusieve kinderopvang'. Organisatoren kinderopvang, Multifunctionele Centra (MFC) en Centra Inclusieve Kinderopvang (CIK) zochten uit op welke manier er meer kinderen met specifieke ondersteuningsbehoeften inclusief kunnen worden opgevangen.