Inclusieve opvang

Sommige kinderen hebben door medische of psychosociale problemen specifieke ondersteuning nodig. Inclusieve kinderopvang is de opvang van kinderen met een specifieke ondersteuningsbehoefte samen met kinderen zonder specifieke ondersteuningsbehoefte.

Kinderen met een specifieke ondersteuningsbehoefte willen net als andere kinderen spelen, vrienden maken en nieuwe dingen ontdekken. Hun ouders kiezen vaak bewust voor de opvang van hun kind samen met kinderen die geen specifieke ondersteuningsbehoefte hebben. 

Inclusieve kinderopvang is verrijkend voor alle betrokkenen: het kind met specifieke ondersteuningsbehoefte, de andere kinderen in de opvang, de opvang en de ouders.

Goede communicatie en overleg met de ouders is ook voor inclusieve kinderopvang belangrijk.

• Wat verwachten de ouders van de opvang en wat kan jij als opvang bieden?
• De ervaringen van ouders helpen de kinderbegeleiders het kind goed op te vangen.
• De opvang houdt rekening met elk kind, maar er kan niet worden verwacht dat je zelf gespecialiseerde zorgen opneemt zoals kinesisten, logopedisten, psychologen of verpleegkundigen dit doen.
• Wanneer je je zorgen maakt over de ontwikkeling van een kind, bespreek je dit met de ouders en luister je naar hun ervaring.

Op 9 oktober 2022 startte de campagne met een challenge bij jeugdverenigingen, kinderopvang, buitenschoolse opvang en sportclubs. Je kan ook gebruikmaken van een pakket met tools, tips en tricks om zo de deuren open te zetten voor kinderen en jongeren met een beperking. Verwacht je aan 4 podcasts op YouTube en Spotify, posters, een spel en een socialmediacampagne. De focus ligt op kinderen, jongeren en hun (bege)leiders.

Jouw kinderopvang of buitenschoolse opvang kan zich engageren om de campagne mee uit te dragen:

• Speel 1, 2, 3, inclusie! Speel vanaf 9 oktober een bijzondere versie van het gekende spel 1, 2, 3, piano. Blinddoek enkele kinderen, laat ze voetje voor voetje naar voren schuifelen, achterstevoren lopen, of door een ander kind of jongere op de rug te nemen. Maak een filmpje of foto’s en deel ze op Facebook, Instagram of TikTok, tag @123inclusie en voeg #123inclusie en #iedereenerbij toe.
• Doe mee met de TikTokchallenge. Maak een origineel, bewegend groepsportret van jouw vereniging of kinderopvang waarbij iedereen een plekje in het beeld krijgt! Deel ze op TikTok of Instagram, tag @123inclusie en voeg #123inclusie en #iedereenerbij toe.
• Deel jouw verhalen op Facebook en Instagram. Volg de campagne op de voet via de Facebookpagina of Instagrampagina van 123 Inclusie, ontdek de hoogtepunten van de podcasts, reageer en ... vertel het vooral verder! Deel jouw tips en tricks met @123inclusie, en voeg #123inclusie en #iedereenerbij toe.

Al het inspiratiemateriaal vind je op de website van De Ambrassade.

Een Centrum Inclusieve Kinderopvang kan je opvang gratis ondersteunen als je een kind met een specifieke ondersteuningsbehoefte opvangt of wil opvangen.

Afhankelijk van je vraag, krijg je langdurige ondersteuning of kan je beroep doen op een netwerk van professionals. Het Centrum Inclusieve Kinderopvang geeft ondersteuning op maat:

• meedenken over het organiseren van de opvang rond een specifiek kind
• reflecteren over de toegankelijkheid van je opvang
• vorming over inclusief beleid en jouw pedagogische rol
• coaching rond communicatie met ouders bijvoorbeeld rond een vermoeden van ontwikkelingsprobleem

Doel van de ondersteuning

• de toegankelijkheid vergroten voor gezinnen en kinderen met een specifieke ondersteuningsbehoefte in de kinderopvang
• een kwalitatieve opvang met diversiteit uitbouwen

Er zijn 16 centra die binnen hun zorgregio ondersteuning aanbieden.

Als kinderopvang kan je beroep doen op de dienstverlening van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH). Je kan ook bij andere zorgverleners terecht. Lees er meer over in de download hieronder.

Er zijn subsidies voor:

1. individuele inclusieve opvang: voor de opvang van een individueel kind
2. structurele inclusieve opvang: voor opvang die inclusie structureel uitbouwt binnen een opvanglocatie
3. de Centra Inclusieve Kinderopvang

Je kan nu geen aanvraag doen voor nieuwe subsidies voor structurele inclusieve opvang of voor een Centrum. Je kan wel een individuele subsidie aanvragen. Lees er meer over in de brochure hieronder.

Sommige kinderen hebben door een medische problematiek gespecialiseerde zorgen nodig, bijvoorbeeld een glycemiemeting, een inspuiting van insuline, een blaassondage, …
Als dit moet gebeuren tijdens de opvanguren, bekijk je samen met de ouders hoe je dit aanpakt. Kinderbegeleiders kunnen verpleegkundige of medische handelingen enkel stellen als ze de wettelijk vastgelegde kwalificaties hebben, bv een diploma verpleegkunde.

• Elke opvang kan de vraag krijgen om een kind op te vangen dat gespecialiseerde zorgen nodig heeft. Het is belangrijk dat je hiervoor open staat. Je kan je laten begeleiden, eventueel opleiding volgen en zo samen groeien in de aanpak. 
• Mogelijke oplossingen zijn: 
  • een verpleegkundige inschakelen voor de gespecialiseerde zorgen in de opvang
  • afspraken maken met de ouders of mantelzorgers over deze handelingen in de opvang
  • een aantal begeleiders een aangepaste vorming laten volgen

• Informeer je goed, eerst en vooral bij de ouders, eventueel ook bij de behandelende arts, thuisverpleegkundige, gespecialiseerde centra, … 
• Welke verwachtingen hebben de ouders? Wat zijn aandachtspunten en risicofactoren? 
• Voorbeelden
  • Een heel jong kind met diabetes moet een strak voedingsschema volgen om de suikerspiegel op punt te houden. 
  • Hoe houd je een kindje met heupdysplasie vast tijdens het eetmoment? Hoe pak je het op en hoe draag je hoe? Hoe moet de luier vervangen worden? Hoe slaapt het? Moet het harnas gecontroleerd worden? Moeten er maatregelen genomen worden zodat andere kinderen niet aan het harnasje kunnen komen?

• De ervaringen van ouders met hun kind geven jou als opvang heel wat belangrijke informatie om het kind goed op te vangen. Ga in dialoog over bijvoorbeeld het eetmoment, het slaapritueel thuis en in de opvang.
• Bespreek met de ouders welke diensten je kunnen helpen bij het begeleiden van hun kind. Afhankelijk van de vraag en de situatie, kan de samenwerking met die diensten verschillende vormen aannemen. Maak duidelijke afspraken.
  • een doktersattest bij een specifieke behandeling of verzorging, waar voldoende uitleg bij staat
  • goede afspraken over verzorging, met bijvoorbeeld een thuisverpleegkundige die dagelijks langskomt om een blaassondage te doen bij een kind
• Zorg voor een netwerk om op terug te vallen bij dringende vragen of nood aan hulp. Maak goede afspraken met de ouders. Hoe kan je ze bereiken? Waar kan je terecht met vragen als je je zorgen maakt? Wie kan je contacteren als je de ouders niet kan bereiken?
• Communicatie binnen het team van je opvang is essentieel. Zorg dat de betrokken kinderbegeleiders goed weten wanneer en door wie de gespecialiseerde zorgen worden opgenomen en wat van hen verwacht wordt.

• In levensbedreigende situaties schakel je de hulpdiensten in via 112. 
• In geval van nood mogen kinderbegeleiders verpleegkundige handelingen stellen. Bespreek dit altijd op voorhand met de ouders en het netwerk rond het kind (bijvoorbeeld Epipen toedienen). 

Kinderbegeleiders kunnen gewone zorgen opnemen, zoals een geneesmiddel op doktersadvies geven of een kind met koorts opvolgen.

Ouders kunnen vragen om bijvoorbeeld een aantal sessies kinesitherapie te laten doorgaan in de opvang. Op deze vraag mag je zeker ingaan. Bekijk binnen jouw organisatie wat mogelijk is en hoe het kind dit ervaart.

We streven naar een kwaliteitsvolle opvang om de hoek voor elk kind. Ouders van een kind met een specifieke ondersteuningsbehoefte hebben het recht om te kiezen tussen gewone en gespecialiseerde opvang.

Inclusieve kinderopvang sluit aan bij 'Perspectief 2020'. Dit ondersteuningsbeleid voor personen met een handicap kiest voor 'zoveel mogelijk gewoon in de samenleving en zo weinig mogelijk uitzonderlijk en afzonderlijk'. De kinderopvang respecteert het Internationaal Verdrag over de rechten van personen met een handicap.

Inclusieve kinderopvang is structureel voorzien in de regelgeving kinderopvang en wordt financieel ondersteund. De kinderopvang krijgt zo een steuntje in de rug voor de extra inspanningen die ze voor inclusieve kinderopvang doet.
De Centra voor Inclusieve Kinderopvang bieden zelf inclusieve opvang aan. Ze sensibiliseren en ondersteunen opvanglocaties bij het versterken van hun inclusieve werking.

In 2018 en 2019 onderzochten we hoe we inclusieve kinderopvang succesvol kunnen maken. Op basis van de resultaten deden we diverse aanbevelingen om inclusieve kinderopvang verder te versterken in Vlaanderen. 

Je vindt alles over dit onderzoek op de website van Opgroeien.

Samenwerking

• We werken samen met het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) om de participatiekansen van kinderen met een specifieke ondersteuningsbehoefte te verhogen. 
• Van 2019 tot 2021 liepen er 13 trajecten in het kader van de oproep 'Pionieren in samenwerking: inclusieve kinderopvang'. Organisatoren kinderopvang, Multifunctionele Centra (MFC) en Centra Inclusieve Kinderopvang (CIK) zochten uit op welke manier er meer kinderen met specifieke ondersteuningsbehoeften inclusief kunnen worden opgevangen.