Buitenspelen in de opvang

Buiten zijn is fijn. Ook in de kinderopvang is naar buiten gaan met baby’s en peuters een gezonde, leuke uitdaging!

Elke dag een half uurtje buitenspeeltijd, een wekelijkse buitenspeeldag of gewoon alle dagen zoveel mogelijk naar buiten in de opvang? Is je buitenruimte daarop afgestemd? Doe je geleidelijk aan wat kleine aanpassingen? Of ploeg je meteen je hele tuin om en ga je voor een haarfijn uitgewerkt tuinontwerp? Of bekijk je eerst waar de kinderen het liefst mee spelen en ga je daar mee aan de slag?

Ga met je collega’s rond de (tuin)tafel zitten en bepaal samen een visie. Weet van elkaar wat je wil bereiken en wat je daarvoor wil doen. Zet de voordelen van buiten spelen eens op een rijtje en weeg ze af tegen de belemmeringen. Bekijk samen hoe je de belemmeringen kan wegwerken. Verwacht niet teveel ineens, met kleine stapjes kan je al veel bereiken. Zijn jullie het eens over de aanpak, communiceer dit dan naar de ouders.

Met een groep baby’s en peuters naar buiten? Je kan wel wat hindernissen bedenken…

• Er zijn altijd kinderen die moeten slapen, eten of een verse luier krijgen.
• Baby’s stappen niet zelf. Je moet hen dus één voor één naar buiten dragen, soms zelf één of twee verdiepingen naar beneden. Alsof dat niet genoeg is, sleur je ook altijd veel materiaal mee naar buiten.
• Welk weer ook, er is werk aan de winkel: Warm inpakken in de winter, regenkledij in de herfst en de lente, zonnecrème en hoedjes in de zomer.
• Eens buiten zitten kleine baby’s veel stil en krijgen dus koud. Kruipers en stappers zijn direct nat, want van september tot maart is het gras nat. Bovendien ligt buiten allerlei natuurmateriaal dat niet in de mond mag. Maar dat is nu net wat baby’s graag doen.
• Niet alle ouders stellen op prijs dat je hun baby mee naar buiten neemt. Ze zijn bang dat hun kind nat, vuil of ziek zal worden.

Buiten kunnen kinderen zich helemaal laten gaan: rennen, springen, roepen, zingen, dansen, kruipen, rollen, fietsen, … zonder dat je daar als kinderbegeleider een punthoofd van krijgt. En de baby’s dan? Die spelen toch niet op die manier?

Klopt, kansen krijgen om de buitenwereld te ontdekken, is ook voor baby’s van groot belang.

• Met al hun zintuigen ontdekken ze eigenschappen van materialen (water en zand, het gevoel van gras, …). 
• Ze komen in contact met de natuur (planten en dieren, smelten van sneeuw, de zon en maan, de seizoenen, …). 

Baby’s de kans geven om de buitenwereld te verkennen is verrijkend.

Ouders zijn soms bang om met een baby of peuter naar buiten te gaan. Bang dat hun kindje ziek of vuil wordt of dat het nog te gevaarlijk is, zeker als ze nog klein zijn.

In een beleid rond buiten spelen kan ook buiten slapen een plek krijgen. Baby’s slapen best in nabijheid. Dus als de kinderen in jouw kinderopvang heel vaak buiten spelen, dan kan je er voor kiezen om ook een paar rustplekken buiten te voorzien. Je doet dat na een grondige risicoanalyse die voortdurend geëvalueerd wordt en in overleg met de ouders.  

Of de kinderen nu binnen of buiten slapen, je volgt altijd de tips voor veilig slapen.  

Hun motto ‘Slecht weer bestaat niet, alleen onaangepaste kledij bestaat.’ Dit lees je wanneer je bij hen binnen komt.

• Vanaf het begin hebben we stevig ingezet op ouderparticipatie. Krijg je ouders mee in je verhaal, dan geraak je ver. Elke dag buiten spelen met kinderen moet gedragen worden door de ouders.
• Tijdens onze activiteiten laten wij ons leiden door de natuur. Elke dag buiten is goed voor het welbevinden van kinderen. Het heeft een positief effect op de motorische, emotionele, sociale, creatieve, zintuiglijke en verstandelijke ontwikkeling.
  • Buiten komen alle zintuigen intenser aan bod (zien, horen, ruiken, proeven en voelen). 
  • De vier natuurelementen en de seizoenen zijn een perfecte leidraad. 
• We vertoeven niet alleen veel in onze eigen tuin, maar gaan ook vaak op stap naar leuke plekjes in de buurt.
• De poster ‘20 ervaringen die je moet gedaan hebben voor je zevende jaar’ werd het instrument om elke dag buiten te spelen. 
  • Het boek ‘Kaboutersoep en wonderblaadjes. Zintuiglijke buitenavonturen voor baby’s, peuters en kleuters’ van Ity Bustra, maar vooral de quote van de auteur: ‘20 ervaringen die je moet gedaan hebben voor je zevende jaar’, heeft bij ons team veel zin opgewekt om alle dagen met de kinderen buiten te spelen.
  • We deden beroep op de talenten van ouders. Het idee ontstond om het lijstje van die 20 ervaringen op een speelse manier te brengen en hiervoor materiaal te ontwikkelen dat het team kan ondersteunen. We trachten het materiaal ook te illustreren met foto’s voor de ouders en zo mag je stellen dat er veel winnaars zijn.

Niet alle Antwerpse kinderen hebben een tuin of park in de buurt om in te spelen. Toch hebben ze allemaal nood aan contact met de natuur. Het stimuleert de creativiteit en motorische ontwikkeling en prikkelt de fantasie en de zintuigen.  Om meer stadskinderen de kans te bieden om  van jongs af aan de natuur te ontdekken, startte de stad Antwerpen (EcoHuis en Regie kinderopvang) samen met Groenman (ontwerp en aanleg) en KdG Hogeschool (coaching van het team) een proefproject in de Antwerpse voorschoolse kinderopvang (0 - 3 jaar).  

Vier diverse kinderopvanglocaties kregen hulp bij het avontuurlijk vergroenen van hun buitenruimte. Ze ontvingen een subsidie, coaching op maat, een ontwerp en hulp bij de aanleg.  

Het expertisecentrum Pedagogische Ondersteuning in Kinderopvang en School (KdG) maakte samen met het Ecohuis Antwerpen een brochure vol tips om het team en de ouders te betrekken bij het aanleggen van een groene buitenruimte. Het expertisecentrum biedt ook vormingen aan en trajecten op maat om teams hierin te ondersteunen.