Veiligheid in de opvang

In een omgeving waarin we slim omgaan met risico’s  kunnen kinderen hun grenzen verleggen en krijgen ze volop ontwikkelingskansen. Hoe maak je de omgeving zo veilig als nodig? 

Kinderen hebben voldoende slaap nodig voor hun ontwikkeling. Het is van levensbelang dat je jonge kinderen veilig te slapen legt.

1. Leg een baby altijd op de rug te slapen.
2. Rook nooit in de opvang.
3. Blijf in de buurt en kijk, luister en voel regelmatig.
4. Kies voor een veilig kinderbed en bedmateriaal.
5. Zorg ervoor dat het kind het niet te warm krijgt.
6. Ga voorzichtig om met (slaapverwekkende) geneesmiddelen. 
7. Zorg voor rust, regelmaat en wennen

In je opvang kunnen de kinderen voluit spelen. Soms krijgen ze wel eens een blauwe plek of een schram. Maar dat hoort bij het opgroeien. Ook hun weerstand is nog in volle ontwikkeling, waardoor ze sneller ziek worden. De risicoanalyse zorgt voor een veilige en gezonde opvang.  
Je beperkt de risico’s en sluit de onverantwoorde risico’s uit.

Eigenlijk nooit. De risicoanalyse is een methode om te werken aan de veiligheid en gezondheid in je opvang. Herhaal het proces binnen een cyclus van 2 jaar. Je kan je risicoanalyse perfect spreiden over deze 2 jaar. Dit maakt het meer haalbaar. En zo verbeter je continu je werking want situaties veranderen, materiaal verslijt, personeel wisselt ...

Iedereen kan met een crisis of grensoverschrijdend gedrag geconfronteerd worden: een kind loopt weg, er breekt brand uit, een kinderbegeleider overschrijdt een grens Jouw procedures geven je houvast bij deze onverwachte en stresserende situaties. Deze procedures zijn verplicht, net als het melden van crisis en grensoverschrijdend gedrag.

• Een crisis is een acute noodsituatie waarbij de fysieke of psychische integriteit van een kind in gevaar is en er meteen hulp nodig is.
• Grensoverschrijdend gedrag is wanneer een kind slachtoffer is of dreigt te worden van bedreigingen of geweld van een persoon in de opvang. 

Al wie zorg draagt voor kinderen in de kinderopvang, komt met veel gezinnen in contact. Medewerkers in de kinderopvang leren een gezin heel goed kennen doorheen dagelijkse ontmoetingen. Vaak loopt alles heel gewoon.

Soms merken kinderbegeleiders zaken op die hen ongerust maken over een kind en zijn thuissituatie. Dan spreken we van verontrusting.

Verantwoordelijken en kinderbegeleiders moeten een attest van kennis van levensreddend handelen bij kinderen hebben. Dit document wordt minsten om de drie jaar hernieuwd.

• Meer info over het attest levensreddend handelen vind je in de brochure 'Kwalificaties en attesten in de kinderopvang'.
• Het opleidingsaanbod
• Hang de affiche levensreddend handelen op in je opvang.

In de kinderopvang zijn er brandveiligheidsvoorschriften. Omdat er meer risico’s verbonden zijn aan grotere gebouwen en de evacuatie van grote groepen moeilijker is, worden de voorschriften strenger naargelang de grootte van de opvang.

De brandveiligheidsvoorschriften in de gezinsopvang: 

• Je zorgt ervoor dat je de kinderen in de opvang veilig kan evacueren.
• Je neemt maatregelen rond brandpreventie. 

Als organisator van groepsopvang moet je infrastructuur voldoen aan de brandveiligheidsvoorschriften. Dat kan je aantonen met een brandveiligheidsattest A of B dat je aanvraagt bij de burgemeester van de gemeente. 

Als je aan bepaalde brandveiligheidsvoorschriften niet kan voldoen, kan je daarvoor bij de technische commissie brandveiligheid een afwijking aanvragen. De technische commissie adviseert Opgroeien over je aanvraag. 

• Vul de lijst met noodnummers in en hang dit zichtbaar op verschillende plaatsen in de opvang.
• Denk op voorhand ook na over de boodschap die je wil brengen aan nooddiensten en vul dit ook aan op het document met de noodnummers, bv. het adres.

De veiligheid van speelterreinen en speeltoestellen valt onder de bevoegdheid van FOD economie.  

1. Wat zijn speelterreinen en speeltoestellen?  

Een speelterrein is een ruimte voor spel en ontspanning waarin minstens één speeltoestel staat.  

Heb je als onthaalouder in je tuin een schommel staan, dan wordt je tuin beschouwd als een speelterrein. Een speelterrein kan echter ook tijdelijk zijn. Plaats je bijvoorbeeld een springkasteel in je tuin, dan creëer je een tijdelijk speelterrein. Een speelterrein kan zowel buiten als binnen gelegen zijn.  

Een speeltoestel is gemaakt voor het plezier en de ontspanning van de kinderen (en waarbij kinderen gebruik maken van de eigen energie of van de zwaartekracht). Het kan verplaatsbaar zijn (bv. een verplaatsbare wip in de speelkamer die op warme dagen in de tuin kan staan). 

Wel: een schommel, zandbak, wip, klimtoren, glijbaan, …  

Tip: Koop enkel een speeltoestel dat voldoet aan de Europese norm EN 1176 en vraag hiervan een bewijs.  

Niet: 

• Loopfietsjes, driewielers, kinderfietsen, ...  
• Elektrische speeltoestellen, speeltoestellen aangedreven door een motor 
• Alle tenten, kampen, … die kinderen zelf al spelend bouwen. 
• Alle toestellen of speelgoed lichter dan 3 kilogram.  
• Speeltoestellen in een afgeschermd deel van het huis of in een afgezonderd deel van de tuin en enkel bestemd voor privégebruik bijvoorbeeld voor het gezin van de onthaalouder. 

Ook bij deze 'toestellen' beperk je de risico’s en sluit je onaanvaardbare risico’s uit. Dit valt onder de risico analyse. Hiervoor kan je gebruik maken van de actielijst buiten spelen.  

2. Meer info over regelgeving, risicoanalyse en meldingsplicht  

De uitbater van het speelterrein is verantwoordelijk voor de veiligheid en het onderhoud van de installaties en het terrein, zonder echter het speelplezier van de kinderen uit het oog te verliezen.  

Meer info over regelgeving, risicoanalyse en meldingsplicht

Tips:

• Bekijk zeker eens de tool die je toelaat om een risicoanalyse en een inspectie- en onderhoudsschema van een speelterrein op te maken.
• Bekijk zeker ook de gids Veiligheid van avontuurlijke natuurspeelomgevingen (FOD Economie). 

3. Vragen over de wetgeving?  

Je kan steeds een mailtje sturen naar ensure@economie.fgov.be 

Het is belangrijk dat je maatregelen neemt dat niemand de opvanglokalen en buitenruimte ongemerkt binnenkomt en verlaat. 
In de Wegwijzer hieronder vind je informatie over de maatregelen voor een veilige toegang tot de opvang. Met de handige checklist kan je nagaan hoe het in je opvang gesteld is met de toegang.

Opgroeien krijgt geregeld meldingen over oplichters die de opvang benaderen:

• personen die zich voordoen als inspecteur, politieagent of brandweerman om binnen te geraken
• misbruiken via mail en betalingen van voorschotten
• de naam van Kind en Gezin misbruiken om iets te verkopen

Kind en Gezin promoot geen commerciële firma's of personen die een product of dienst aan de kinderopvang verkopen. Als Kind en Gezin samenwerkt met partners, informeert Kind en Gezin zelf de opvang. Bij twijfel kan je de Kind en Gezin-Lijn contacteren.

Als kinderbegeleider moet je kunnen inspelen op noden en behoeften van kinderen. Bij elke handeling schat je de mogelijke risico’s voor de kinderen correct in.

Daarvoor zijn een actief, visueel en auditief toezicht (zien en luisteren) en een permanente begeleiding van de kinderen noodzakelijk.

• Auditief toezicht is onvoldoende. Er is steeds regelmatig actief visueel toezicht tijdens alle dagactiviteiten. Met auditief en visueel toezicht zie je snel onveilige situaties en kan je reageren.   
• Kinderen mogen nooit alleen gelaten worden in de locatie.
• Er moet niet altijd een kinderbegeleider bij de slapende kinderen zit.
• Ook op spelende kinderen is er steeds toezicht en er is permanente begeleiding. Toezicht met vb. enkel camera's is onvoldoende. 

Gebruik de actielijst toezicht en handelingen voor alle ruimtes en activiteiten.