Sociaal statuut

Je kan werken als als werknemer, als zelfstandige of in het sui generis statuut van aangesloten onthaalouder. Voor aangesloten onthaalouders loopt er ook een proefproject waarin ze werknemer zijn.

Werknemers hebben het socialezekerheidsstatuut van werknemers.

Zelfstandigen zijn onderworpen aan het statuut voor zelfstandigen:

• Verplichte aansluiting bij een sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen en een ziekenfonds.
• Betaling van sociale zekerheidsbijdragen en daardoor recht op een pensioen, kraamgeld, adoptiepremie, kinderbijslag en een ziekte- en invaliditeitsverzekering
  • Vermindering of vrijstelling van socialezekerheidsbijdragen is mogelijk. Bv. bij een bijberoep of wanneer het inkomen onder een bepaald min. blijft en je via de partner verzekerd bent. Je bouwt dan wel zelf geen socialezekerheidsrechten, zoals een pensioen.

Een aangesloten onthaalouder is onderworpen aan het sui generis statuut voor onthaalouders:

• Pensioen
• Gezinsbijslag
• Verzekering tegen ziekte, arbeidsongeschiktheid, beroepsziekten en arbeidsongevallen
• Opvanguitkering wanneer er kinderen buiten de wil van de onthaalouder afwezig zijn

De hoogte van de meeste sociale zekerheidsuitkeringen hangt af van de gezinssituatie, het aantal opgevangen kinderen en het aantal dagen dat die kinderen opgevangen zijn.

De socialezekerheidsbijdragen worden door de organisator aan de bron van de kostenvergoeding ingehouden en aan de RSZ gegeven. De organisator betaalt ook zelf een bijdrage aan de RSZ.

De organisator doet de 'DIMONA' aangifte van nieuwe of gestopte aangesloten onthaalouders. 

De onthaalouders aangesloten bij een dienst hebben een 'sui generis statuut'. Dit statuut geeft onthaalouders sociale rechten, maar niet als werknemer. De Vlaamse Regering keurde op 22 mei 2015 een proefproject voor een werknemersstatuut goed. Dit proefproject werd gefinancierd met middelen uit het VIA, aangevuld met Sociale Maribel middelen. 

Tijdens het eerste proefproject kregen 121,33 voltijdsequivalente (VTE) aangesloten onthaalouders: 

• een volwaardig bediendenstatuut 
• een arbeidsovereenkomst van onbepaalde duur voor huisarbeid
• het loon van de hoogste categorie van het nationaal gewaarborgd minimum maandinkomen
• een onkostenvergoeding van 30% van het bruto-maandloon. 

Na een eerste verlening in 2017 en 2018, besloten de Vlaamse Regering en de sociale partners om binnen VIA 5:

• het project met twee jaar te verlengen
• het aantal onthaalouders uit te breiden naar 314. Door VIA 6 stappen nog 272 extra voltijds equivalente onthaalouders in het proefproject. 
• de voorwaarden te verbeteren:
  • De tewerkstellingsbreuk wordt enkel nog berekend op basis van het aantal uren.
  • Het minimumloon is verhoogd.  

De kinderbegeleiders die al deelnamen aan het proefproject werken sinds 1 januari 2019 aan de verbeterde (loon)voorwaarden, tenzij ze zelf beslissen om terug met het sui generis statuut te werken. Kinderbegeleiders die vanaf 1 april 2019 instapten, werkten meteen met de verbeterde (loon)voorwaarden.

Deze fase van het proefproject werknemersstatuut is gestart op 1 januari 2019. Door COVID-19 was de geplande evaluatie in 2020 weinig zinvol. Bovendien voorziet de Federale Regering in haar regeerakkoord een evaluatie van het sui-generisstatuut. Deze resultaten worden meegenomen in de besluitvorming over het proefproject.  Daarom verlengde de Vlaamse Regering het proefproject tot 31 maart 2023.