Actieplan kinderopvang

Het actieplan kinderopvang wil de veiligheid en toekomst van kinderopvang versterken. Samen met de sector streven we naar een optimale veilige en verrijkende omgeving van baby’s en peuters. 

Het actieplan werkt aan:

• de organisatie en processen binnen Opgroeien
• de samenwerking tussen Opgroeien, Zorginspectie en andere betrokken organisaties
• het kinderopvangbeleid
• ICT en communicatie.   

We baseren ons hiervoor op:

•  de aanbevelingen van de Parlementaire onderzoekscommissie naar de veiligheid in de kinderopvang
• de audit die Audit Vlaanderen bij Opgroeien uitvoerde.
• het plan rond handhaving en kwaliteitsbeleid dat begin 2022 is opgestart. 

• Wetenschappelijk onderzoek

  • Opgroeien en het departement Werk en Sociale Economie lieten een onderzoek uitvoeren naar kinderopvang en tewerkstelling. Het VIONA onderzoek toont hoe belangrijk kinderopvang is voor de tewerkstelling van ouders. Lees er meer over in het persbericht minister Crevits.

  • Het onderzoeksbureau MAS onderzocht de tevredenheid van ouders en organisatoren kinderopvang over de dienstverlening van Kind en Gezin en Opgroeien. Het rapport toont een hoge tevredenheid van ouders. Ook vele medewerkers in de kinderopvang geven positieve scores, maar er zijn minder tevreden personen dan bij ouders. Opgroeien werkt verder aan een verbetering van diverse aspecten van zijn dienstverlening. 

• Hogere subsidies vanaf 2023 
  • Stijging van de basissubsidie (trap 1) met 50% 
  • Omzetting van het laagste tarief T2B in subsidie inkomenstarief naar het hoogste tarief T2A
     
• Meer financiële leefbaarheid voor de sector en meer betaalbaarheid voor de ouders
  • Omschakeling van 3705 plaatsen zonder subsidie (trap 0) naar de basissubsidie (trap 1)
  • Omschakeling van 3411 plaatsen naar plaatsen met subsidie inkomenstarief (trap 2)
  • Nieuwe plaatsen inkomenstarief op basis van aangetoonde nood door Lokaal Loket Kinderopvang
    • 250 nieuwe plaatsen inkomenstarief gaan naar gemeenten waar het Lokaal Loket Kinderopvang de opvangnood kan aantonen. Daarnaast liep er ook een nieuwe oproep in 6 gemeentes voor niet gerealiseerde subsidiebeloftes. 
    • In 2023 is een nieuwe oproep gelanceerd.

• Definitief werknemersstatuut voor onthaalouders in het proefproject

  De 589 voltijdsequivalente onthaalouders die in het proefproject als werknemer in huisarbeid werkten, kunnen dit statuut behouden. Het werknemersstatuut maakt het beroep van onthaalouder aantrekkelijker. Voor de toekomst wil minister Crevits bekijken om geïnteresseerde onthaalouders ook te laten instappen in het werknemersstatuut. 

• Actieve openbaarheid over kwaliteit

  • Opgroeien lanceerde op 1 maart 2023 de Kinderopvangzoeker met informatie over het aanbod aan kinderopvang en de kwaliteit. Je vindt er recente inspectierapporten, informatie over eventuele handhavingsstappen van Opgroeien en of de organisator een plan van aanpak heeft om de tekorten op te lossen.

• Nieuwe aanpak van de handhaving

  • Toepassing van het voorzorgsprincipe 

    De veiligheid van kinderen komt op de eerste plaats. Daarom schorst Opgroeien een vergunning uit voorzorg als er ernstige indicaties zijn dat de veiligheid en gezondheid van de kinderen in het gedrang zijn. Hiervoor werken Opgroeien, het agentschap Zorginspectie en het Vlaams Expertisecentrum Kindermishandeling intensief samen. 

  • Ouders krijgen voortaan informatie zodra Opgroeien zich voorneemt om een vergunning te schorsen of op te heffen. Het lokaal bestuur en het Lokaal Loket Kinderopvang worden al verwittigd vanaf de aanmaning. Zo is iedereen tijdig op de hoogte van handhaving en eventueel verdere stappen.

  • De organisator krijgt een positieve evaluatie als Opgroeien vaststelt dat de tekorten voldoende zijn aangepakt. Na een tweede positieve evaluatie wordt de handhaving afgesloten.

  • Lees er meer over in de nieuwe brochure.

• Flankerende maatregelen bij schorsing, opheffing of weggevallen subsidies

  • Lokale besturen en loketten vervullen een belangrijke coördinerende rol wanneer ouders een opvangplaats nodig hebben. Het stappenplan van Opgroeien biedt lokale besturen handvaten bij de te ondernemen stappen. 

  • Ouders die geconfronteerd worden met een sluiting, worden ondersteund met voldoende informatie en hulplijnen, via mail én in sommige situaties een infosessie. De mails aan ouders zijn getest en verbeterd.

  • Opgroeien test in een beperkt aantal situaties de mogelijkheid om de opvang open te houden. Als de veiligheid van de kinderen gegarandeerd kan worden krijgt de organisator een aanmaning met de verplichting om zich te laten ondersteunen door Mentes of door de pools gezinsopvang. De organisator volgt 4 weken een intensief traject, met een sterke aanwezigheid van de ondersteuner op de werkvloer. Na een inspectiebezoek neemt Opgroeien de beslissing of het handhavingstraject wordt stopgezet of niet. 

  • Als Opgroeien een vergunning schorst of opheft en er in de onmiddellijke omgeving geen alternatieve opvangplaats is, dan kan een organisator na toestemming een subsidie krijgen voor de realisatie van tijdelijke vervangcapaciteit.  Dit kan ook wanneer de organisator de opvang stopzet door overmacht of faillissement. De periode waarop deze subsidie kan worden ingezet is intussen verlengd.  

  • Wat kan een opvang doen met zijn personeel bij een schorsing? Waar moet men op letten bij de organisatie van tijdelijke vervangcapaciteit of een overname? Opgroeien maakte een overzicht.

  • Subsidies inkomenstarief kunnen heringezet worden, wanneer ze vrijkomen door een handhavingsmaatregel van Opgroeien, een faillissement of een plotse stopzetting van een organisator.  Zo kan er in de buurt een duurzame oplossing geboden worden aan de getroffen gezinnen. Opgroeien maakt maandelijks via de nieuwsbrief kinderopvang bekend over welke gemeenten het gaat. 

• Aangepaste vergunningsvoorwaarden kinderopvang 
  
  De Vlaamse Regering paste op 17 maart 2023 de vergunningsvoorwaarden voor kinderopvang van baby’s en peuters aan. Vanaf 2024 staan ‘beleidsvoerend vermogen’ en ‘risicomanagement’ centraal in de organisatie van een kinderopvang. Organisatoren krijgen meer ruimte om kwalitatieve en duurzame kinderopvang te realiseren. In plaats van strikt opgelegde procedures te volgen, tonen ze op hun eigen manier aan dat de werking van hun kinderopvang veilig en kwalitatief is. Hierdoor kan de opvang focussen op haar kerntaak: het begeleiden van kinderen. Sommige versoepelingen zijn al in werking sinds 1 april 2023.
   
  • Op de website van Kind en Gezin vind je ondersteunend materiaal. Veelgestelde vragen komen ook aan bod in het interview met Dieter Vanhecke, beleidscoördinator kinderopvang.
  • Het aangepaste referentiekader voor de toepassing van de vergunningsvoorwaarden is beschikbaar op de website. Je vindt er een overzicht van de artikels uit het vergunningsbesluit, de doelstelling van elk artikel en hulp om de regelgeving toe te passen.  

• Nieuw stappen bij de aanvraag van een vergunning kinderopvang

  • Wanneer een bestaande organisator een vergunningsaanvraag indient, is een bijkomend inspectiebezoek mogelijk. Zorginspectie controleert de kwaliteit en het naleven van de voorwaarden in de bestaande locatie(s).
  • Tijdens het oriënteringsgesprek leren de organisator en klantenbeheerder elkaar kennen. Ook worden de competenties en het beleidsvoerend vermogen van de organisator nagegaan.

• Bachelors en masters van alle afstudeerrichtingen kunnen werken als verantwoordelijke of kinderbegeleider 
  
  Ook in de kinderopvang is het een grote uitdaging om vacatures in te vullen. Daarom voorziet het actieplan ook maatregelen om voldoende personeel te voorzien. Sinds 1 april 2022 komt iedereen met een diploma van minstens bachelorniveau in aanmerking voor verantwoordelijke of kinderbegeleider, ongeacht de studierichting. De organisator gaat na of een kandidaat de competenties heeft om deze functie kwaliteitsvol in te vullen. 

• Extra medewerkers
  • De Vlaamse Regering maakte 8 miljoen euro extra budget vrij waarmee Opgroeien en Zorginspectie meer dan 100 extra medewerkers kunnen aanwerven om de kwaliteit van de opvang op te volgen. 
  • Voor Opgroeien gaat het over 52 extra medewerkers, waarvan 27 extra klantenbeheerders. De klantenbeheerders bij team Voorzieningenbeleid zijn de contactpersonen die de dossiers beheren van de meer dan 7000 locaties voor de opvang van baby’s en peuters en voor buitenschoolse opvang. Daarnaast is er versterking van procesmanagement, de Kind en Gezin-Lijn en Klachtendienst, en verschillende ondersteunende en coördinerende functies die nodig zijn zoals IT, data, juridische ondersteuning, HR, ... 
     
• Toekomstplan kinderopvang
  
  Op initiatief van Vlaams minister Hilde Crevits werken experten, sector- en middenveldorganisaties samen aan een toekomstplan voor de kinderopvang, ook voor de gezinsopvang. Beide participatieve trajecten lopen tot maart 2024.  Dit document bevat de eerste uitgangspunten, geplande activiteiten en voorstellen voor de begrotingsopmaak in september 2023.