Actieplan kinderopvang

Het actieplan kinderopvang wil de veiligheid en toekomst van kinderopvang versterken. Samen met de sector streven we naar een optimale veilige en verrijkende omgeving van baby’s en peuters. 

Het actieplan werkt aan:

• de organisatie en processen binnen Opgroeien
• de samenwerking tussen Opgroeien, Zorginspectie en andere betrokken organisaties
• het kinderopvangbeleid
• ICT en communicatie.   

We baseren ons hiervoor op:

•  de aanbevelingen van de Parlementaire onderzoekscommissie naar de veiligheid in de kinderopvang
• de audit die Audit Vlaanderen bij Opgroeien uitvoerde.
• het plan rond handhaving en kwaliteitsbeleid dat begin 2022 is opgestart. 

• Definitief werknemersstatuut voor onthaalouders in het proefproject

  De 589 voltijdsequivalente onthaalouders die in het proefproject als werknemer in huisarbeid werkten, kunnen dit statuut behouden. Het werknemersstatuut maakt het beroep van onthaalouder aantrekkelijker. Voor de toekomst wil minister Crevits bekijken om geïnteresseerde onthaalouders ook te laten instappen in het werknemersstatuut. 

• Vergunningsvoorwaarden kinderopvang veranderen

  De Vlaamse Regering paste op 17 maart 2023 de vergunningsvoorwaarden voor kinderopvang van baby’s en peuters aan. Vanaf 2024 staan ‘beleidsvoerend vermogen’ en ‘risicomanagement’ centraal in de organisatie van een kinderopvang.

  Organisatoren krijgen meer ruimte om kwalitatieve en duurzame kinderopvang te realiseren. In plaats van strikt opgelegde procedures te volgen, tonen ze op hun eigen manier aan dat de werking van hun kinderopvang veilig en kwalitatief is. Hierdoor kan de opvang focussen op haar kerntaak: het begeleiden en stimuleren van kinderen. Sommige versoepelingen treden al in werking op 1 april 2023. Op de website van Kind en Gezin vind je meer info en ondersteunend materiaal rond de veranderingen. Veelgestelde vragen komen ook aan bod in het interview met Dieter Vanhecke, beleidscoördinator kinderopvang.

• Herinzet van vrijgekomen subsidies inkomenstarief
  
  Subsidies inkomenstarief (trap 2) kunnen heringezet worden, wanneer ze vrijkomen door een handhavingsmaatregel van Opgroeien, een faillissement of een plotse stopzetting van een organisator. Hiermee wil Opgroeien vrijgekomen budget snel in de oorspronkelijke buurt investeren. Zo kan er een duurzame oplossing geboden worden aan de getroffen gezinnen. Zowel nieuwe plaatsen inkomenstarief komen in aanmerking als de omschakeling van bestaande opvangplaatsen naar de subsidie inkomenstarief. Opgroeien maakt maandelijks via de nieuwsbrief kinderopvang bekend over welke gemeenten het gaat.
  Op 14 maart 2023 lanceerde Opgroeien de eerste oproep.  

• Hogere subsidies vanaf 1 januari 2023: invloed op de financiële leefbaarheid, de lonen en vergoedingen en de financiële toegankelijkheid
  • Hogere basissubsidie (trap 1)Vanaf 1 januari 2023 steeg de basissubsidie (trap 1) met 50%, voor organisatoren die enkel de basissubsidie (trap 1) krijgen.
  • Omschakeling van bestaande plaatsen zonder subsidie (trap 0) naar de basissubsidie (trap 1)
    • Organisatoren die plaatsen hebben waarvoor ze geen subsidie ontvangen (trap 0) konden de basissubsidie (trap 1) aanvragen. 2.922 bestaande plaatsen kregen in een eerste beslissing al de basissubsidie toegewezen. Binnenkort volgt de tweede beslissing over alle overige aanvragen die ten laatste op 24 maart 2023 aan Opgroeien bezorgd zijn
  • Gelijk speelveld in kinderopvang inkomenstarief (trap 2): omzetting van T2B naar T2A vanaf 1 januari 2023
    • De Vlaamse Regering besliste om - in het kader van het personeelstekort en de financiële leefbaarheid van kinderopvang met inkomenstarief - als eerste stap hier een gelijk speelveld te creëren. Daartoe schakelden vanaf 1 januari 2023 alle subsidies voor inkomenstarief zowel in groepsopvang als in gezinsopvang over naar het hoogste subsidiebedrag (trap 2A). Sindsdien is er geen lager subsidiebedrag 2B meer bij subsidietrap 2. Dit laat gelijke loon- en arbeidsvoorwaarden toe voor de betrokken medewerkers. Het versterkt ook de financiële leefbaarheid van de opvang die voorheen werd gesubsidieerd op trap 2B.
  • Omzetting naar meer plaatsen met subsidie voor inkomenstarief 
    • Om de financiële leefbaarheid voor organisatoren kinderopvang en de financiële toegankelijkheid van kinderopvang voor de ouders nog verder te versterken, wordt aan 3000 bestaande plaatsen die nu geen of enkel de basissubsidie (T1) krijgen in 2023 de subsidie voor inkomenstarief (T2) toegekend. De oproep voor deze omschakelingen over Vlaanderen (behalve de 3 grootsteden) is gelanceerd op 18 februari 2023, de toekenningen worden eind juni 2023 beslist. De oproep voor de grootsteden Antwerpen, Gent en het tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad gebeurde op 17 april 2023. Meer info over deze oproepen.

• Aanpak personeel bij schorsing, vervangcapaciteit en overname
  
  Wat kan een kinderdagverblijf doen met zijn personeel wanneer ze geconfronteerd worden met een schorsing? Waar moeten ze op letten bij de organisatie van tijdelijke vervangcapaciteit of een overname? Die procedures staan hier.

• Stappenplan bij schorsing of opheffing

  Lokale besturen en loketten vervullen een belangrijke coördinerende rol wanneer de vergunning van een opvang wordt geschorst of opgeheven en ouders, soms tijdelijk, een opvangplaats nodig hebben. Het stappenplan geeft informatie over het verloop en de taakverdeling in de communicatie en biedt handvaten bij de te ondernemen stappen. 

• Uitbreiding van de subsidie voor vervangcapaciteit 
  
  Als Opgroeien een vergunning schorst of opheft en er in de onmiddellijke omgeving geen alternatieve opvangplaats is, dan kan een organisator na toestemming een subsidie krijgen voor de realisatie van tijdelijke vervangcapaciteit.  
  Deze maatregelen zijn voortaan ook van toepassing wanneer de organisator de opvang stopzet omwille van overmacht of faillissement. Ook de periode waarop deze subsidie kan worden ingezet is verlengd.  

• Ondersteuning houdt in bepaalde situaties van voorzorg kinderopvang open: 

  De veiligheid van het kind staat bij Opgroeien altijd voorop. Als er vanuit de best beschikbare informatie een vermoeden bestaat dat er een hoog risico is op de schending van de fysieke en psychische integriteit van kinderen, dan wordt de vergunning uit voorzorg geschorst, om op redelijke termijn te remediëren. Dit heeft echter een grote impact op ouders en organisatoren: gezinnen vinden vaak geen alternatieve opvang terwijl organisatoren en medewerkers van de opvanglocatie hun inkomen verliezen.  

  Daarom zal Opgroeien, in die situaties waarbij de veiligheid van het kind kan gegarandeerd worden, de mogelijkheid bieden om de opvang open te houden. Opgroeien kan na zorgvuldige afweging in bepaalde gevallen de organisator een aanmaning bezorgen en verplichten zich te laten ondersteunen door Mentes of door de pools gezinsopvang. Mentes of de pool gezinsopvang treedt in dit geval niet in de plaats van de organisator, Zorginspectie of Opgroeien. 

  De doelstelling is om gedurende 4 weken met de organisator door een intensief ondersteuningstraject te lopen, met een sterke aanwezigheid op de werkvloer (bv. dagelijks of tijdens een aantal dagdelen per week). Opgroeien zal Zorginspectie vragen om na afloop van dit traject ter plaatse een inspectiebezoek brengen. Hierna kan Opgroeien beslissing nemen of het handhavingstraject wordt stopgezet of niet. 

  In de loop van de volgende 6 maanden wordt deze aanpak uitgetest in een beperkt aantal gevallen. 

• Nieuw stappen bij de aanvraag van een vergunning kinderopvang
  
  ​​​​​​​Het is belangrijk dat personen die een kinderopvanginitiatief willen opstarten geschikt zijn en hier goed voorbereid aan beginnen. Daarom zetten we al een tijdje volop in op het selectieproces van starters. Wat is er nieuw?

  • Bijkomend inspectiebezoek:
    Wanneer een bestaande organisator een vergunningsaanvraag indient, is het mogelijk dat er een bijkomend inspectiebezoek van Zorginspectie gebeurt in de bestaande locatie(s) om de kwaliteit en het naleven van de voorwaarden te controleren.
     
  • Het oriënteringsgesprek:
    Tijdens het oriënteringsgesprek leren de organisator en klantenbeheerder elkaar kennen. Ook worden de competenties en het beleidsvoerend vermogen van de organisator nagegaan.
     

• Referentiekader voor vergunningsvoorwaarden terug beschikbaar 
  
  Het referentiekader voor de toepassing van de vergunningsvoorwaarden is up to date gemaakt en opnieuw beschikbaar op de website. Dit kader geeft de kinderopvangorganisator meer inzicht in de regelgeving. Men vindt er een overzicht van: de artikels die opgenomen zijn in het vergunningsbesluit, de doelstelling van elk artikel,  tips en hulp om de regelgeving toe te passen.  

• Bachelors en masters van alle afstudeerrichtingen kunnen werken als verantwoordelijke of kinderbegeleider 
  
  In heel wat sectoren is het een grote uitdaging om vacatures in te vullen, ook in de kinderopvang. Daarom voorziet het actieplan ook maatregelen om voldoende personeel te voorzien. Sinds 1 april 2022 komt iedereen met een diploma van minstens bachelorniveau (ongeacht de studierichting) in aanmerking voor de functie van verantwoordelijke of kinderbegeleider. Uiteraard blijft het belangrijk dat de organisator nagaat of een kandidaat de competenties heeft om deze functie kwaliteitsvol in te vullen. 

• Toepassing van het voorzorgsprincipe 
  
  Opgroeien schorst een vergunning uit voorzorg als er ernstige indicaties zijn dat de veiligheid en gezondheid van de kinderen in het gedrang zijn. Dan gaat de sluiting onmiddellijk in. Om dit mogelijk te maken, werken Opgroeien, het agentschap Zorginspectie en het Vlaams Expertisecentrum Kindermishandeling intensiever samen. 

  Ouders die geconfronteerd worden met een sluiting, zullen ondersteund worden met voldoende informatie en hulplijnen, via mail én in sommige situaties een infosessie. Ze krijgen ook de contactgegevens van een psychopedagoog bij Opgroeien die meer kan vertellen rond emotionele steun en psychologische of pedagogische hulp. Verder wordt samen met de lokale besturen gezocht naar opvangalternatieven. De subsidies voor vervangcapaciteit kunnen daarbij helpen.  

• Extra budget voor bijkomende medewerkers
  
  De Vlaamse Regering maakt extra budget vrij waarmee Opgroeien en Zorginspectie extra medewerkers kunnen aanwerven. In totaal gaat het om meer dan 8 miljoen euro, samen goed voor meer dan 100 mensen. Minister Crevits zegt dat de helft van die extra mensen aan de slag gaat bij Zorginspectie en de andere helft bij Opgroeien.
  
  In totaal gaat het voor Opgroeien over 52 extra medewerkers, waarvan 27 extra klantenbeheerders. De klantenbeheerders bij team Voorzieningenbeleid zijn de contactpersonen die de dossiers beheren van de meer dan 7000 locaties voor de opvang van baby’s en peuters en voor buitenschoolse opvang. Daarnaast gaat het om een versterking van procesmanagement, de Kind en Gezin-Lijn en klachtendienst, en verschillende ondersteunende en coördinerende functies die nodig zijn zoals IT, data, juridische ondersteuning, HR, ... De wervingsprocedures zijn in volle voorbereiding, de procedure voor klantenbeheer wordt volgende week al gelanceerd.

• Nieuwe plaatsen inkomenstarief op basis van aangetoonde nood door Lokaal Loket Kinderopvang
  
  10 % van het totale uitbreidingsbudget van de meerjarenprogrammatie gaat naar gemeenten waar het Lokaal Loket Kinderopvang de opvangnood kan aantonen. In de selectie hield Opgroeien ook rekening met de werking van het loket. Het gaat over 125 nieuwe plaatsen inkomenstarief in 2022 en 125 plaatsen in 2023. Daarnaast liep er ook een nieuwe oproep in 6 gemeentes voor niet gerealiseerde subsidiebeloftes.Opgroeien besliste wie de subsidies voor de oproep van 2022 krijgt. Er volgt een nieuwe oproep in 2023.

• Subsidies voor tijdelijke vervangcapaciteit
  
  De Vlaamse Regering neemt maatregelen om sneller tijdelijke kinderopvang voor ouders te organiseren als de vergunning van een kinderopvanginitiatief geschorst of opgeheven wordt. Wanneer Opgroeien een vergunning van een opvang opheft of schorst, vinden ouders moeilijk een alternatief. Organisatoren van kinderopvang krijgen daarom een subsidie wanneer ze tijdelijke vervangcapaciteit aanbiedt (als ze toestemming hebben en aan de voorwaarden voldoen). De lokale besturen en lokale loketten nemen hierin een coördinerende rol op en vragen de toestemming aan Opgroeien. Lees hier meer in de snelinfo.