Koorts

Koorts betekent een lichaamstemperatuur van 38 °C of meer. Dit is meestal een teken dat het kind ziek is. Let goed op het gedrag, het uiterlijk en eventuele andere symptomen.

Koorts is een normale reactie van het lichaam op een infectie of ontsteking, en kan ook na vaccinatie optreden. Op zich is koorts niet schadelijk. Hoe het kind zich voelt en zijn gedrag zijn belangrijker om de ernst van de ziekte te beoordelen. De hoogte van de koorts geeft dat namelijk niet altijd aan.

De lichaamstemperatuur bij baby’s en jonge kinderen is gemiddeld een beetje hoger dan bij oudere kinderen en volwassenen. Kleine kinderen kunnen moeilijker warmte verliezen, omdat ze minder zweten en minder warmte kunnen afgeven via de huid.

Een verhoogde lichaamstemperatuur is niet altijd het gevolg van ziekte; het kan ook komen door omgevingsfactoren of inspanning. In zulke gevallen spreken we niet van koorts, maar van een temperatuurverhoging of hyperthermie. Dit kan zich voordoen:

• door te warme kleding
• door te hoge kamertemperatuur
• bij heel warm weer (in combinatie met hoge vochtigheidsgraad)
• na een huilbui of inspanning
• bij schommelingen tijdens de dag (in de late namiddag of ‘s avonds kan de temperatuur wat hoger zijn dan de rest van de dag)

Een te warme omgeving kan uitzonderlijk aanleiding geven tot een sterke verhoging van de lichaamstemperatuur boven 38 °C of meer. Dit is gevaarlijk en kan leiden tot een hitteslag. Breng je kind onmiddellijk naar een koelere omgeving. Als de lichaamstemperatuur verder oploopt tot 40 °C of meer, wordt dat levensbedreigend. Contacteer dan zo snel mogelijk een arts.

Verschillende wetenschappelijke artikels tonen aan dat een lichaamstemperatuur van 38°C of meer bij een kind niet normaal is en zo goed als altijd op een onderliggend probleem of een ziekte wijst. Voornamelijk bij kinderen tot 3 maanden (jonger dan 90 dagen) kan koorts een symptoom zijn van een ernstige en levensbedreigende aandoening.

Het is niet nodig om de lichaamstemperatuur van een kind preventief of dagelijks te meten.

Meet de lichaamstemperatuur enkel bij ongerustheid en als het kind:

• zich anders gedraagt dan normaal
• minder of juist meer slaapt
• minder of geen eetlust heeft
• lastig is
• minder of niet speelt
• meer huilt
• bleek ziet

Je meet de temperatuur best als het kindje (terug) rustig is, bv. niet na een hevige huilbui.

Hoe meet je de lichaamstemperatuur? 

• Is een kind jonger dan 3 jaar, meet dan de temperatuur best met een digitale thermometer in de anus. Deze meting geeft een snelle en goede weergave van de centrale temperatuur van het kind.
  • Leg de baby op zijn rug, til zijn beentjes op, hou hem of haar stevig vast. Breng enkel het afgerond uiteinde dat speciaal ontworpen is om de rectale temperatuur veilig op te nemen, voorzichtig in de anus. Een beetje babyolie of vaseline aan het uiteinde van de thermometer maakt het inbrengen van de thermometer wat gemakkelijker.
  • Maak na elk gebruik de thermometer schoon en ontsmet hem met ontsmettingsalcohol 70%. Zo vermijd je dat infecties verspreid worden van de ene naar de andere persoon. 
• Bij kinderen ouder dan 3 jaar kan je de temperatuur in de oksel meten.

Raadpleeg de flowchart om te weten welke stappen je best zet als je kind koorts heeft.

Voetnoten

1. Meet de lichaamstemperatuur als je ongerust bent en als het kind zich anders gedraagt dan normaal, minder of juist meer slaapt, minder of geen eetlust heeft, lastig is, minder of niet speelt, meer huilt of bleek ziet.
2. Temperatuur rectaal meten tot 3 jaar.
3. Puntvormige, niet-wegdrukbare onderhuidse vlekjes op de armen, benen of romp: ze wijzen op bloedvergiftiging en op een evolutie van een heel ernstige infectie
4. Jonger dan 90 dagen.
5. Mogelijke redenen tot ongerustheid: als het kind anders ziek of zieker is dan je gewend bent, als het kind steeds zieker wordt of als het kind langer dan 3 dagen na elkaar koorts maakt.
6. Tekenen van discomfort : huilerig, pijn, ongemak, minder eetlust, minder actief.
7. Eén dosis paracetamol siroop volgens gewicht. Uitzonderlijk kan een ander traject gevolgd worden na overleg met een arts.

Als de lichaamstemperatuur oploopt kunnen sommige kinderen koortsstuipen maken. Dit komt meestal voor tussen de leeftijd van 6 maanden en 5 jaar. Erfelijkheid speelt hierbij een rol.

• Symmetrische spiertrekkingen in de ledematen, die samengaan met bewusteloosheid
• Heel bleek worden
• Wegdraaiende ogen
• Net meer aanspreekbaar zijn
• De situatie duurt meestal enkele minuten.

Koortsstuipen zijn angstaanjagend om te zien, maar zijn niet gevaarlijk. Ze veroorzaken geen schade aan de hersenen, brengen de ontwikkeling niet in gevaar en geven geen groter risico op epilepsie op latere leeftijd. Koortsstuipen kunnen herhaaldelijk optreden.
Zowel koortsstuipen als epilepsie zijn erfelijk bepaald.

• Blijf kalm.
• Schud nooit een kind.
• Leg het kind op de zij als dat kan. Zo verslikt het zich niet in braaksel en kan het speeksel weglopen.
• Maak strakke kleren los en trek warme kleren uit.
• Zorg dat het kind zich niet kan stoten of bezeren.

Laat het kind zo vlug mogelijk onderzoeken door een arts. Bij een eerste aanval weet je niet of het om koortsstuipen gaat of om een andere vorm van stuipen.

Als je weet dat een kind risico loopt op koortsstuipen, zorg er dan voor dat de nodige geneesmiddelen binnen bereik staan en gebruik ze volgens de richtlijnen van de behandelend arts.

1. Een kind met koorts hoort niet thuis in de opvang.

Waarom worden kinderen met koorts niet toegelaten in de opvang?

• Zieke kinderen blijven het beste thuis. De zorg en aandacht die een ziek kind nodig heeft, zijn vaak niet haalbaar in de kinderopvang.
• Een ziek kind kan andere kinderen besmetten. Door het tijdelijk thuis te houden, worden minder kinderen ziek en kunnen meer kinderen vaker van de opvang gebruikmaken.
• Bij een ziek kind vertraagt de ontwikkeling, omdat het al zijn energie gebruikt om te genezen. Het is dus belangrijk dat kinderen niet te vaak ziek worden.
• Daarnaast kunnen zieke kinderen ook de begeleiders besmetten."

Zieke kinderen even thuishouden is dus goed voor henzelf, de andere kinderen, de ouders en de kinderbegeleiders.

2. Krijgt je kind koorts terwijl het in de opvang is? Dan moet je afspreken met de opvang om het op te halen.

We adviseren de opvang om de flowchart te volgen. Hierin is duidelijk aangegeven:

• wanneer in de opvang de temperatuur gemeten wordt
• wanneer iemand de opvang de ouders contacteert om hen te informeren en afspraken te maken om het kind op te halen.

3. Heeft je kind thuis koorts? Dan mag je je kind niet naar de opvang brengen.

Je kind kan weer naar de opvang als het 24 uur koortsvrij is zonder koortswerende middelen. Deze koortsvrije periode is nodig om te beoordelen of de koorts het begin was van een ernstige of besmettelijke ziekte. Het kan ook zijn dat de temperatuurverhoging niet het gevolg was van een ziekte

Uitzondering: Koorts na vaccinatie

Als je kind koorts heeft na vaccinatie, kan het naar de opvang als het ouder is dan 3 maanden en geen bijkomende symptomen heeft. Het hoeft niet 24 uur koortsvrij te zijn, omdat de koorts waarschijnlijk door het vaccin komt. Deze koorts verschijnt meestal binnen 48 uur na de vaccinatie, behalve bij de vaccinatie tegen mazelen, bof en rode hond, waarbij de koorts tussen dag 5 en dag 12 optreedt.

Je denkt best voor de start van de opvang goed na over alternatieve opvang bij ziekte, want kleine kinderen worden vaak ziek. Kan je zelf gemakkelijk verlof opnemen? Kan je een beroep doen op grootouders, buren, ... ? Kan je terecht bij een dienst die opvang voor zieke kinderen aan huis organiseert, bv. door sommige mutualiteiten.