Aandoeningen aan de huid

De huid heeft een zeer belangrijke functie. Je baby heeft een relatief groot huidoppervlak ten opzichte van de grootte van zijn of haar lichaam. Dat maakt je kind zeer gevoelig voor bijvoorbeeld afkoeling en opwarming.

De huid is opgebouwd uit de epidermis (opperhuid) en de dermis (onderhuid). Deze zijn bij een pasgeboren en voldragen baby zeer goed ontwikkeld. De geboorte beïnvloedt de rijping van de huid, waardoor de opperhuid in toeneemt. De opperhuid beschermt tegen: 

• vochtverlies
• giftige stoffen 
• kou
• fysische trauma's
• infecties

Om de lichaamstemperatuur goed op peil te kunnen houden is het hoofd en vooral het gelaat het belangrijkste lichaamsdeel.

Bij een te vroeg geboren baby is de opperhuid immatuur. Dit betekent dat de barrièrefunctie nog onvoldoende is ontwikkeld. De baby wordt dan bijvoorbeeld in een couveuse gelegd om te vermijden dat het lichaam warmte verliest. 

De huid van een te vroeg geboren baby is ook extreem gevoelig aan fysische trauma's. Zo kan de kleefband van een infuus verwijderen littekens opleveren.  

Vóór 36 weken zwangerschap werken de zweetklieren - aanwezig in de onderhuid - nog niet. Voor deze leeftijd krijgt de baby dan ook geen zweetdruppeltjes gevormd op zijn of haar voorhoofd bij een hevige huilbui (emotioneel zweten). 

• bestaat uit helderrode, scherp afgegrensde uitstekende letsels. Deze behoren tot de tubereuze of oppervlakkige hemangiomen (goedaardige tumoren)
• is een woekering van haarvaatjes (goedaardige vasculaire tumor), die ontstaat de eerste weken na de geboorte en geleidelijk aan groeit tot de leeftijd van 6 à 10 maanden
• komt meer voor bij meisjes en dikwijls aan het hoofd of de hals 
• kan enorm variëren in grootte en aantal
• verdwijnt in 50% van de gevallen tegen de leeftijd van 5 jaar, 90% op 10 jaar
• kan complicaties geven, zoals verzweringen, bloedingen, secundaire infectie en visusstoornissen (bij aanwezigheid rond de oogleden)
• is mogelijks erfelijk. 

• bestaat uit papels en pustels (kleine puistjes) op de wangen en het aangezicht
• is soms aanwezig bij de geboorte maar treedt meestal op 2 à 3 weken na de geboorte
• verdwijnt spontaan en behandeling is meestal niet nodig. 

• zijn ronde of ovale, lichtbruine pigmentatievlekken, variërend in grootte
• kunnen overal op het lichaam voorkomen
• zijn aanwezig bij de geboorte of verschijnen in de eerste levensmaanden
• kunnen in aantal toenemen met de leeftijd
• moeten meestal niet behandeld worden. Voor storende letsels kan lasertherapie ingezet worden. 

Bij een uitbreiding tot minimum 6 vlekken is er mogelijks een link met bepaalde genetische aandoeningen, zoals neurofibromatosis of de ziekte von Recklinghausen.

• is een netwerkvormige roze verkleuring van de huid
• is een vasomotore reactie op koude (heeft betrekking op zenuwen en spieren die ervoor zorgen dat de bloedvaten vernauwen of verwijden) en heeft verder geen betekenis.

• kan over de hele huid voorkomen of enkel in bepaalde zones
• komt vooral voor bij dysmature baby’s (baby's met een te laag geboortegewicht voor de zwangerschapsduur) de eerste dagen na de geboorte.

1. Atopisch eczeem 
   Dit is een veel voorkomende vorm van eczeem. Een atopische huid is gevoelig aan verschillende factoren die jeuk uitlokken, zoals wol, zeep, koude lucht en voedselallergenen. Er verschijnen droge plekken, verspreid over het lichaam. Krabletsels kunnen een secundaire infectie veroorzaken. Een goede lokale behandeling en preventieve adviezen zijn nodig. Je kunt de huid hydrateren met ongeparfumeerde huidlotion en met neutrale badolie.
    
2. Contacteczeem
   Bij contacteczeem is er enerzijds een irritatieve dermatitis, bijvoorbeeld in de streek rondom de mond (peri-orale streek) door speeksel, vruchtensap ... en de streek rondom de anus (peri-anale streek) door diarree. Anderzijds is er ook allergische contactdermatitis overal op het lichaam. Dit is een overgevoeligheid aan bepaalde allergenen.
    
3. Seborreïsch eczeem (ontsteking van talgkliertjes in de huid)
   Seborreïsch eczeem begint ongeveer op de leeftijd van 1 maand tot 1 jaar, soms zelfs later. Symptomen zijn een schilferende, droge hoofdhuid. Andere aangetaste plaatsen zijn het gelaat, de nek, de luierstreek, liesplooien, wenkbrauwen. De oorzaak is onbekend. Als het op meerdere plaatsen voorkomt, neem je best contact op met je arts. 

Men spreekt van geelzucht bij een pasgeborene wanneer het wit van de ogen (oogbindvlies) en de huid, geel kleuren tijdens de eerste dagen na de geboorte. Dit is meestal geen ziekte maar een normaal verschijnsel dat bij veel baby’s optreedt. Men noemt het fysiologische geelzucht. Pasgeborenen die borstvoeding krijgen vertonen frequenter een fysiologische geelzucht. Men spreekt dan van borstvoedingsicterus of borstvoedingsgeelzucht. In zeldzame gevallen kan geelzucht een teken zijn van een ernstige aandoening. Dan spreken we van pathologische geelzucht. 

Fysiologische geelzucht

Bij de geboorte heeft een baby een overschot aan rode bloedcellen, deze worden in de eerste levensweek afgebroken. De afbraakproducten worden door de lever opgeruimd en uitgescheiden via de urine en de stoelgang Deze afbraak kan bij een pasgeborene vertraagd gebeuren, waardoor er een tijdelijke opstapeling ontstaat van bilirubine. Dit verschijnsel komt bij 60% van alle pasgeborenen voor en noemt fysiologische geelzucht. Door deze geelzucht kan je baby loom zijn en veel slapen.

Wat kan je doen?

• Zorg ervoor dat je baby toch frequent drinkt en hou de gewichtsevolutie goed bij. Dit kan via Kind en Gezin, de vroedvrouw, de huisarts of de kinderarts. 
• Doorgaans is geen behandeling nodig. Als de concentratie van bilirubine (te bepalen door een bloedname bij de kinderarts) toch te hoog is, kan beslist worden het kindje onder een blauwe lamp te leggen. Dit blauwe licht zorgt voor een snellere uitscheiding van het bilirubine.

Pasgeborenen die borstvoeding krijgen, vertonen frequenter een fysiologische geelzucht. Men spreekt dan van borstvoedingsicterus of borstvoedingsgeelzucht.

Pathologische geelzucht

In zeldzame gevallen kan geelzucht een teken zijn van een ernstige aandoening. Dan spreken we van pathologische geelzucht. 

Bij Kind en Gezin loopt een proefproject in samenwerking met UGent om tijdig pathologische geelzucht op te sporen. Hierbij hebben we extra aandacht voor de kleur van de baby en de stoelgang op het consultmoment van 4 en 8 weken.  

• is een vasomotore reactie (heeft betrekking op vernauwen en verwijden van bloedvaten) van de huid waarbij één lichaamshelft bleek is en de andere helft rood
• is van voorbijgaande aard, behandeling is niet nodig. 

• is een zeer besmettelijke bacteriële huidinfectie die voornamelijk wordt veroorzaakt door stafylokokken
• wordt gekenmerkt door papels, pustels en vesikels, typisch zijn de honinggele korsten
• kan behandeld worden door lokaal te ontsmetten en droog houden van de letsels, meestal is antibioticatherapie (lokaal of algemeen) nodig

Opgelet! Advies van een arts is nodig.

• zijn de donshaartjes die bij een baby voorkomen op de rug, de schouders en de wangen
• zijn meer uitgesproken aanwezig bij te vroeg geboren baby’s.
• verdwijnt spontaan in de eerste weken, er is geen behandeling nodig. 

• is een huidontsteking in de door de luier bedekte zone. Er wordt aangenomen dat luierdermatitis ontstaat door een combinatie van vochtige warmte, wrijving van de huid en de aanwezigheid van ontlasting en urine in de luier. Door de wrijving en het vocht geraakt de huid beschadigd en tasten de enzymen uit de stoelgang de beschadigde huid aan.
• kan ook veroorzaakt worden door een Candica albicans, dan is er een antischimmelbehandeling nodig. Als je kindje Candida (spruw) in de mond heeft, wees dan ook aandachtig voor de luierhygiëne, want soms kan deze schimmel dan ook op de billetjes voorkomen.   

Hou de luierstreek zo zuiver mogelijk.  

1. Wissel regelmatig de luier, bijvoorbeeld na elke voeding - zowel overdag als ’s nachts - en zeker na iedere ontlasting. Zo blijft de luierstreek droog. Bij diarree kan het nodig zijn om nog meer van luier te wisselen.  
2. Vermijd het gebruik van irriterende stoffen zoals zeep en geparfumeerde reinigingsdoekjes bij het reinigen van de billetjes. Een nat washandje is meestal voldoende. Voeg geen zeep toe aan het badwater, wat wel kan is milde niet-geparfumeerde zeepvrije wasgel bij forse vuilheid. 
3. Dep de billetjes altijd goed droog.
4. Smeer luierzalf, zoals vaseline of een zalf met zinkoxide op de billetjes. Zo bescherm je de huid en kan je uitslag voorkomen.

Welke luiers je het beste kan gebruiken ter preventie van luierdermatitis, is onduidelijk. Er is onvoldoende wetenschappelijk bewijs om te stellen dat het gebruik van wegwerpluiers met absorberende gel of een bepaald type luier (bv. wasbare luiers) luierdermatitis bij pasgeborenen kan voorkomen.

1. Breng bij de eerste roodheid van de billetjes een waterwerende beschermende laag luierzalf (op basis van witte vaseline, zinkoxide, dexpanthenol) aan op de billetjes.
2. Zet in op een extra hygiëne en verzorging van de luierstreek: hou deze droog en drijf de frequentie van verluieren op.
3. Indien je geen verbetering ziet na het toepassen van de vorige 2 tips, raadpleeg je best een arts voor verder onderzoek.
4. Zijn er tekens van een infectie (meer dan alleen roodheid) zoals een nattende huid, blaasvorming, een warme huid, een gelig of wit beslag, schilfering … raadpleeg dan een arts voor verder onderzoek.  

• zijn witte speldenknopgrote knobbeltjes vooral op de neus, maar ook op de kin en de wangen
• zijn verstopte talgklieren
• verdwijnen spontaan tijdens de eerste levensweek.

• zijn witte of rode blaasjes en papeltjes in het aangezicht
• treden op als je kind in een warme en vochtige omgeving vertoeft
• worden veroorzaakt door verstopte en opgezette zweetklieren
• verdwijnen spontaan als de temperatuur en vochtigheidsgraad dalen.

• is een donkerbruine vlek, glad of verheven, eventueel met haar begroeid
• is aanwezig bij de geboorte of verschijnt in de eerste levensmaanden
• vlek groeit mee met het lichaam.

• is een donkere (blauwgroene of blauwgrijs) vlek aan de onderzijde van de rug bij pasgeborenen of kinderen, meestal onregelmatig van vorm en kan enkele millimeters maar ook een handpalm groot zijn. 
• komt vaker voor bij kinderen met een donkere huidskleur.
• ontstaat doordat de huid op die plaats meer pigmentcellen (melanocyten) bevat dan elders
• is aanwezig van bij de geboorte of verschijnt tijdens de 1ste levensjaren
• verdwijnt meestal vóór het 4de levensjaar
• is niet kwaadaardig en geeft geen klachten.

• is een rozig gekleurde zone op de middellijn voorkomend, meestal in de nek (stork bite = ooievaarsbeet), op het voorhoofd (angel kiss) en soms boven de oogleden, onder de neus en boven de lip
• is een capillaire malformatie (wijnvlek)
• komt voor bij 50% van de pasgeborenen, zowel bij meisjes als bij jongens
• verdwijnt meestal spontaan vóór de leeftijd van 1 à 2 jaar en behandeling is niet nodig. Sommigen blijven zichtbaar op volwassen leeftijd, vooral de ooievaarsbeet in de nekzone.

• zijn rode vlekjes met centraal een wit puntje
• verschijnen de 2de à 3de levensdag
• komen voor bij 25% van de pasgeborenen
• verdwijnen spontaan.

• is een grijswitte stof die het hele lichaam van de pasgeborene bedekt en beschermt tegen afkoeling en infectie
• bestaat uit afscheiding (secreties) van talgklieren, epitheliale cellen, lanugo en cholesterol
• hoef je niet af te wassen en wordt spontaan geabsorbeerd of schilfert gewoon af in de eerste dagen.

• zijn paarse of rode vlekken
• zijn aanwezig van bij de geboorte 
• groeien proportioneel met het lichaam mee
• zijn capillaire malformaties
• verdwijnen niet spontaan
• kunnen behandeld worden met laser. Studies tonen geen voordeel in het vroegtijdig behandelen met laser in de kinderjaren. Afhankelijk van de plaats van voorkomen is behandeling op jonge leeftijd soms wenselijk om psychische redenen.