Hoe zorg je voor een veilige woning?

Een kind heeft een omgeving nodig die gezond is en zo veilig als nodig om volop te kunnen spelen. Omdat je kind in sneltempo ontwikkelt moet je de omgeving steeds aanpassen. Zo voorkom je onveilige situaties. 

Er zijn ook omgevingsfactoren die een effect kunnen hebben op de gezondheid van jonge kinderen. Het is goed om die te kennen en daar op een gepaste manier mee om te gaan.  

Als je de lucht in je woning onvoldoende ververst, stapelen vocht en schadelijke stoffen zich op waardoor je gezondheidsproblemen kan krijgen, zoals irritatie van de ogen en luchtwegen, hoofdpijn, allergie, astma .. Te veel vocht kan leiden tot schimmelgroei, wat ook tot gezondheidsproblemen kan leiden.

De basisboodschap is: ‘Ventileer 24 uur op 24 en verlucht aanvullend’.

Je woning ventileren via een gecontroleerd ventilatiesysteem is ideaal. 

In huizen zonder ventilatiesysteem kan je ventileren via ramen op een kier of verluchtingsroosters. In oudere huizen krijg je hulp van kieren en spleten.

Verluchten doe je door gedurende een korte tijd een raam of buitendeur volledig open te zetten, zodat alle binnenlucht snel ververst wordt. Verlucht altijd bij activiteiten of op plaatsen waar vocht en schadelijke stoffen vrijkomen. Doe dit bij voorkeur wanneer je kind zich niet in de ruimte bevindt. 

Aandachtspunten: 

1. Rook niet binnen. Roken vervuilt de binnenlucht het meest van alles en verluchten helpt onvoldoende.
2. Zet de ramen op een kleine kier, in klapstand of gebruik een raamstopper.
3. Verlucht de woning als er veel mensen aanwezig zijn in eenzelfde ruimte.

Welke factoren beïnvloeden de binnenlucht?

1. Zet je verwarming nooit lager dan 15 graden, zo voorkom je schimmel.
2. Verlucht elke dag je huis door je ramen open te zetten.
3. Buitenlucht is vaker gezonder dan binnenlucht. Zet je ramen voldoende open en zet nooit je ventilatiesysteem uit. 
4. Beperk vervuilende stoffen in je huis, zoals luchtverfrissers, wierook en poetsproducten.
5. Verlucht je badkamer na het nemen van een douche of bad. Of zorg voor een ventilatiesysteem.
6. Voorkom CO-vergiftiging door je verwarmingstoestel te laten nakijken.
7. Beperk vocht in je woning. Zet een raam open als je poetst, je was droogt of bezoek krijgt. Zet de dampkap aan als je kookt.
8. Gebruik een luchtzuiveringstoestel enkel als aanvulling. Het vervangt het ventileren en verluchten niet. 

Meer info vind je terug op de website van Departement Zorg. 

Bij een brand is rook doodsoorzaak nummer 1.

Waar een rookmelder hangen? Rook stijgt, dus een rookmelder hang je steeds tegen het plafond, bij voorkeur in het midden.

• Voorzie minstens één rookmelder op elke verdieping. Sowieso een rookmelder op de gang of in de traphal (naar slaapkamers en eventueel ook boven keldertrap).
• Voorzie ook een rookmelder in elke slaapkamer als de deuren 's nachts dichtgaan.

Een rookmelder plaats je niet:

• waar sterke luchtstroming plaats vindt, zoals in de directe nabijheid van een rooster voor ventilatie of luchtverwarming
• waar het veel warmer is dan de rest van de ruimte, zoals boven een radiator of een ander verwarmingstoestel
• waar waterdampen of dampen van bakken en braden kunnen hangen, zoals dichtbij de deur van een douche/badkamer of keuken.

Onderhoud en testen

• Test tenminste 1 keer per maand je rookmelder met de testknop. 
• Verwijder maandelijks het stof van je rookmelder.
• Haal nooit de batterij uit de rookmelder, tenzij om die te vervangen. Bij sommige rookmelders moet het hele toestel vervangen worden.
• Overschilder nooit je rookmelder en stop nooit de gaatjes toe. De detector kan anders hierdoor slecht functioneren.

In de winter is er gevaar voor CO-vergiftiging.

Bij CO-vergiftiging hecht CO zich vast op onze rode bloedcellen en verstoort zo het transport van zuurstof (O2). CO wordt zeer snel opgenomen via de longen. De ernst van de vergiftiging hangt af van de hoeveelheid CO in de ruimte, de duur van blootstelling en de leeftijd en de gezondheidstoestand van het slachtoffer.

• Te weinig frisse lucht.
• Warmwatertoestellen en boilers op gas in een niet geventileerde badkamer.
• Een 5 l gasgeiser, aangesloten op een douche: die toestellen zijn daar namelijk niet voor berekend en zijn enkel geschikt voor de keuken of wastafel.
• Kolenkachels in over-geïsoleerde kamers met weinig luchtverversing.
• Kolenkachels die gesmoord worden (dichttrekken van de schuif).
• Overgedimensioneerde kachels (kachels met een té groot vermogen in verhouding tot de te verwarmen ruimte).
• Kachels die aangesloten zijn op een slecht trekkende schouw.
• Plotse verhoging van de buitentemperatuur.
• Mobiele verwarmingstoestellen, zoals gas- en petroleumkachels, die niet aangesloten zijn op een schouw, in beperkte ruimtes zonder luchtverversing.
• Uitlaatgassen van voertuigen in een gesloten garage.

• Zorg voor voldoende verluchting.
• Laat verwarmingstoestellen en waterverwarmers steeds door een erkend vakman plaatsen en regelmatig onderhouden (jaarlijks of tweejaarlijks, afhankelijk van de installatie).
• Alle toestellen moeten apart aangesloten worden op een schouw of moeten een rechtstreekse afvoer naar buiten hebben.
• Zorg dat de schoorsteen goed trekt. Laat schoorstenen en verwarmingstoestellen geregeld (min. 1 x per jaar) nakijken en vegen.
• Slaap nooit in een kamer waarin een waterverwarmer brandt of waarin een verplaatsbaar verwarmingstoestel op gas of petroleum brandt.
• Zorg voor een rooster van min. 150 cm² onderaan in de deur en bovenaan in de muur in de ruimte waar de geiser of het verwarmingstoestel staat. Dit is trouwens wettelijk verplicht.

De symptomen van CO-vergiftiging zijn hoofdpijn, braken, flauwvallen en klachten op bepaalde tijdstippen (bv. telkens na een bad). 

1. Open ramen en deuren. 
2. Schakel het verwarmingstoestel uit.
3. Haal het slachtoffer uit de kamer. 
4. Is het slachtoffer niet bewusteloos? Bel dan de huisarts. 
5. Is het slachtoffer bewusteloos? Bel dan het noodnummer 112.

PFAS is een verzamelnaam voor verschillende chemische stoffen. Ze zijn bestand tegen hoge temperaturen en zijn water,- vuil,- en vetafstotend. Ze zijn altijd door de mens gemaakt en breken amper af in het lichaam en milieu.

De mens neemt PFAS vooral op via:

• eten of drinken van verontreinigd voedsel of water.
• stofopname bijvoorbeeld door in de aarde te spelen en dan vuile handen in de mond te steken
• placenta en moedermelk: PFAS is overdraagbaar van moeder op kind tijdens zwangerschap en nadien door borstvoeding.

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat een hoge PFAS-blootstelling in verband staat met verschillende gezondheidseffecten zoals een verminderde vaccinatierespons, lager geboortegewicht, verstoring  van de immuniteit en verstoring van de hormoonbalans.

Er is geen ‘behandeling’ voor te hoge PFAS waarden. Je kan enkel verdere blootstelling beperken. Een aantal algemene richtlijnen: 

1. handen wassen met water en zeep, zeker vóór het eten, na het buiten spelen en na het werken in de tuin.  
2. spoel groenten en fruit altijd met lauwwarm water
3. varieer voldoende in voeding, zowel in soort als in herkomst
4. gebruik geen oude antikleefpannen die beschadigd zijn
5. gebruik geen putwater voor het bereiden van maaltijden
6. ventileer en verlucht regelmatig
7. poets regelmatig met nat om vervuilde stofdeeltjes te verwijderen 

In sommige regio’s is bodemverontreiniging met PFAS vastgesteld. In deze zones kunnen extra aanbevelingen van toepassing zijn zoals geen groenten eten uit eigen tuin of geen eieren van eigen kippen. Woon je in deze zones? Volg dan deze extra maatregelen.

Er gebeurt heel wat onderzoek naar straling, maar de besluiten zijn niet eenduidig. Onderzoeken worden bovendien vaak uitgevoerd bij volwassenen en op korte termijn, waardoor de gevolgen bij kinderen op lange termijn niet bekend zijn.

Wel weet men dat kinderen tot de hogere risicogroep behoren omdat hun hersenen nog in volle ontwikkeling zijn.

Er bestaan nog geen wetenschappelijke adviezen over het gebruik van babyfoons. Toch raden we uit voorzorg dit aan:

• Zet een draadloze babyfoon op minimum 1 meter afstand van het babybedje of van een spelend kind.
• Kies voor een model zonder videofunctie. Een babyfoon met stemactivering zendt enkel een signaal uit als hij geactiveerd wordt door de stem van je baby. Babyfoons met videobeelden zenden voortdurend stralen uit.
• Toezicht en nabijheid van een kind zijn belangrijk ter preventie van wiegendood en ongevallen in de slaapomgeving. De babyfoon kan nabijheid niet vervangen. 

Er bestaan nog geen wetenschappelijke adviezen over het gebruik van gsm en draadloze telefoonstations.

Kinderen komen al zeer vroeg in contact met gsm-toestellen waardoor de totale blootstelling aan straling tijdens hun leven dus groter zal zijn dan die bij de huidige volwassenen. Bovendien absorberen de hersenen van kinderen meer straling dan die van een volwassene. Reden voor de Belgische overheid om uit voorzorg de erg jonge consumenten te beschermen tegen mogelijk schadelijke gevolgen voor hun gezondheid later in het leven:

• Hou de afstand tussen deze toestellen en je kind zo groot mogelijk.
• Beperk de tijdsduur van de contacten. Bel niet te lang met een baby op de arm of laat een peuter met een speelgoedtelefoon spelen en niet met een gsm.
• Telefoneer op plaatsen met goede ontvangst, want bij een zwak of wisselend signaal zoekt het toestel constant verbinding en is de uitgezonden straling groter.
• Mobiele telefoons die speciaal ontworpen zijn voor jonge kinderen onder de 7 jaar, mogen niet meer op de Belgische markt worden verkocht. Het gaat om toestellen met bijvoorbeeld weinig toetsen of die een aantrekkelijke vorm hebben voor kinderen. Ook reclame om het gsm-gebruik bij kleine kinderen aan te moedigen, is verboden.
• Plaats draadloze telefoons niet vlakbij de slaapkamer of speelruimte. Er bestaan draadloze telefoons (bv. EcoDect) waarbij geen signalen worden uitgezonden als de handset op het basisstation ligt.

Deze straling komt vrij wanneer röntgenstralen gebruikt worden bij medische beeldvorming, zoals CT-scans en radiografieën. Echografieën en MRI’s vallen hier niet onder.

Ioniserende straling wordt in de volksmond vaak ‘radioactieve straling’ genoemd, maar dit is eigenlijk een verkeerde naam. De straling zelf is niet radioactief, maar een gevolg van radioactiviteit. Ook kosmische straling is ioniserend.

Steeds sterker bevestigt wereldwijd wetenschappelijk onderzoek dat ongeboren en zeer jonge kinderen gevoeliger blijken voor radioactiviteit en straling dan de doorsnee volwassene.

Als je arts onderzoeken voor je kind voorstelt, breng hem of haar dan op de hoogte als je kind al bepaalde onderzoeken onderging, om zo elke onnodige blootstelling aan straling te vermijden. Elke blootstelling die niet gerechtvaardigd kan worden, moet worden vermeden. 

Er werd al veel onderzoek uitgevoerd naar de mogelijke gezondheidseffecten van hoogspanning. Er werd daarbij een statistisch verband gevonden tussen wonen in de buurt van hoogspanningslijnen en het meer voorkomen van kinderleukemie. Bijkomend onderzoek heeft niet kunnen aantonen dat deze magnetische velden de oorzaak zijn. De Vlaamse regering heeft uit voorzorg een aantal aanbevelingen geformuleerd:

• Het overspannen van woningen, scholen en kinderdagverblijven bij hoogspanningslijnen moet tot een minimum beperkt worden.
• Er worden best geen nieuwe scholen en kinderdagverblijven in de magneetveldcontour geplaatst.

Het uitgangspunt is om zoveel mogelijk te vermijden dat er nieuwe situaties ontstaan waar er langdurige blootstelling is aan een hoge straling (meer dan 0,4 µT). 

Meer informatie op departement Omgeving (Vlaanderen)